De eenvoud van… Dick Bruna

Het is over Dick Bruna (1927-2017) vaak gezegd: hij is een meester in eenvoud. En je doet hem tekort als je als zijn eenvoud wegzet als ‘simpel’. Simpel is ‘letterlijk’, ‘één-op-één’. Simpel is niet interessant. De eenvoud van het werk van Bruna zit eerder in de zelf opgelegde beperking. In de hoeveelheid lijnen en vlakken, in het aantal kleuren, het aantal elementen. Het is veel makkelijker om iets toe te voegen, dan om iets weg te halen of het niet te doen.

Want om iets in zo min mogelijk lijnen te tekenen, is vaak moeilijker, dan heel veel details tekenen. Ik probeer alles ook steeds eenvoudiger te tekenen. Het verhaal moet immers direct te begrijpen zijn. (Dick Bruna over nijntje)

Maar het is nog lastiger om bij de eerste aardige vondst toch weer verder te kijken. De vele omslagen die Bruna maakte voor de Zwarte Beertjes reeks zijn eenvoudig maar zeker niet eenduidig, ze vallen niet samen met de titel. Dat zou al te makkelijk zijn. Nee, er is (bijna) altijd wel iets intrigerends. Hoe eenvoudig de gebruikte vormen ook zijn en hoe plat het vlak ook is.

 Zijn kenmerkende eenvoud was in wezen diep bestudeerd. Zijn zwarte lijnen kwamen nooit in één vlotte streek op het papier terecht, maar werden millimeter voor millimeter opgebouwd. (NRC)

Een tijdje struinden we boekenmarkten af om de pockets van Havank te bemachtigen, voor de omslagen. Het personage De Schaduw is als karakteristiek silhouet op elke omslag aanwezig. Met een attribuut, op zijn hoofd, onder zijn arm of in de omgeving. Meestal is hij zwart, soms heeft hij een kledingstuk aan of is het hele silhouet gevuld (een metrokaart op Polka Mazurka, een dollarbiljet op Dodemans dollars). Eén zo’n figuurtje dat zoveel gedaantes aan kan nemen. Zonder meer te doen dan zijn ene been voor het andere te zetten en zijn ogen open of dicht te doen.

Hij weet met een minimaal kleurenpalet een maximum aan effect te bereiken. Het ogenschijnlijk gemak waarmee hij ruimte in een perspectiefloos vlak brengt is ongeëvenaard. (jury Max Velthuisprijs, 2006)

Eenvoud is essentie, de kern. En dan zorgen dat het niet saai wordt. Een van de manieren waarop Bruna dit bereikte is door het handmatige karakter van zijn ontwerpen te behouden. De ‘bibberlijn’ van Nijntje, de geknipte vormen op veel Zwarte Beertjes. Ze zorgen voor spanning in het vlak en houden het ontwerp interessant. Ik kan er echt naar blijven kijken!

 De eenvoud van zijn werk is betoverend. (…) Hij heeft telkens de grens opgezocht in zijn streven naar een nog eenvoudiger vorm. (jury Max Velthuisprijs, 2006)

De eenvoud van… Dick Bruna